Oprocentowanie lokat bankowych – najważniejsze informacje

Jeżeli przymierzasz się do założenia depozytu, to zapewne pierwszą kwestią, na jaką zwracasz uwagę, jest oprocentowanie lokat bankowych, i to pod tym kątem porównujesz oferty poszczególnych instytucji. Dzięki niemu bowiem można obliczyć zysk, jaki trafi do Ciebie po zakończeniu umowy. W ostatnim czasie jednak oprocentowanie lokat w bankach w Polsce jest drastycznie niskie, przez co depozyty te nie przynoszą klientom zbyt wysokich zysków. Lokaty, owszem, są bezpiecznym produktem, jednak nie dają szansy dużego zarobku. Dlaczego tak jest? Od czego zależą stawki na depozytach? Na te pytania odpowiemy w poniższym artykule.

Choć mogłoby się wydawać, że całkowitą moc decyzyjną co do wysokości stawek na lokatach mają wyłącznie oferujące je banki, to jednak rzeczywistość jest zgoła inna. Co prawda to instytucje ostatecznie ustalają, jaki produkt oferują klientom, jednak trzeba pamiętać, że ten musi się bankowi opłacać. Innymi słowy, instytucja musi na takim produkcie zarabiać – w końcu jest to podmiot finansowy, który chce dobrze prosperować. A opłacalność depozytu dla banku zależy w dużej mierze od decyzji banku centralnego. Jeśli więc zastanawiasz się, jakie jest oprocentowanie lokat bankowych (i dlaczego jest ono takie niskie), wystarczy spojrzeć na wysokość stóp procentowych NBP. Ale po kolei.

Rada Polityki Pieniężnej co miesiąc zbiera się, by ustalić wysokość stóp procentowych w Polsce. Może je ona podwyższyć, obniżyć lub pozostawić na tym samym poziomie. Ostatni raz na zmianę stóp RPP zdecydowała się w marcu 2015 r. i była to ich obniżka. Od tamtej pory są one więc na rekordowo niskim poziomie i nie zanosi się, żeby w niedalekiej przyszłości miało się to zmienić. Oto, jak obecnie kształtują się ich wartości:

• stopa referencyjna: 1,50 proc.,
• stopa lombardowa: 2,50 proc.,
• stopa depozytowa: 0,50 proc.,
• stopa redyskontowa weksli: 1,75 proc.

Na oprocentowanie lokat w bankach w Polsce największy wpływ mają stopy: lombardowa i depozytowa. Ta pierwsza odpowiada za wysokość oprocentowania kredytów, jakie banki komercyjne mogą zaciągać w banku centralnym. Mogą to robić w celu finansowania swojej działalności. Ponieważ stopa lombardowa wynosi obecnie 2,5 proc., to taki kredyt jest oprocentowany stosunkowo nisko, więc bankom opłaca się go zaciągać. Z kolei stopa depozytowa (która ma wartość 0,5 proc.) warunkuje oprocentowanie jednodniowej lokaty, jaką banki mogą założyć w Narodowym Banku Polskim, inwestując tam nadwyżkę środków. Taki depozyt instytucje mogą zakładać wiele razy, jeśli tylko dysponują odpowiednimi funduszami. Jak widać, oprocentowanie lokat dostępnych w NBP jest bardzo niskie, więc bankom nie opłaca się w ten sposób pomnażać swoich pieniędzy na prowadzenie działalności, ani tym bardziej proponować swoim klientom stawek znacznie odbiegających od wartości stopy depozytowej. W czasach rekordowo niskich stóp procentowych nie znajdziesz więc w ofercie depozytów oferujących kilkunastoprocentowy zysk, bowiem bank na tym traci.

Zapożyczanie się i zakładanie lokat w NBP to tylko jedna z metod finansowania działalności przez banki komercyjne. Mogą one bowiem zawierać takie transakcje między sobą. Każdy z największych banków w Polsce od poniedziałku do piątku o godz. 11:00 podaje do wiadomości swoje dwa wskaźniki: WIBOR i WIBID. Co kryje się pod tymi hasłami? WIBOR, czyli Warsaw Interbank Offered Rate, to średnia wysokość oprocentowania, na jaki dany bank jest w stanie udzielić pożyczki innemu bankowi. Może on się różnić w zależności od terminów zapadalności danej transakcji, dlatego można wyróżnić np. WIBOR 1M, 3M, 1Y, itp. Drugi wskaźnik, WIBID (Warsaw Interbank Bid Rate) to uśrednione oprocentowanie lokat, jakie instytucje oferują między sobą. Działa analogicznie do WIBOR-u. A ponieważ mówimy o depozytach, to właśnie temu drugiemu wskaźnikowi warto przyjrzeć się bliżej.

Oprocentowanie lokat w bankach jest uzależnione właśnie przede wszystkim od WIBID-u. Na niego oczywiście również wpływa stopa depozytowa NBP. Bankom bardziej opłaca się zapożyczać się w banku centralnym lub u konkurencji albo tam zakładać lokaty, zamiast proponować klientom wysokie stawki – tym bardziej w otoczeniu niskich stóp procentowych. Oprocentowanie lokat bankowych często ustalane jest w taki sposób, że do wskaźnika WIBID dodawana jest marża banku. Warto więc obserwować ten parametr.

Wspomniane czynniki mają wpływ zarówno na oprocentowanie lokat terminowych na stały procent, jak i tych na zmienny. W pierwszym przypadku ma to jednak tylko miejsce na etapie ustalania warunków oferty. Nie mogą się one bowiem zmienić, gdy klient ma już założoną lokatę. Jeśli więc stopy procentowe w czasie, gdy trzymasz oszczędności na depozycie o stałym oprocentowaniu, pójdą w górę, to w żaden sposób nie wpłynie to na Twoją stawkę.

Inaczej ma się jednak sprawa, jeśli chodzi o oprocentowanie lokat bankowych na zmienny procent. Choć tradycyjnie są one oparte o stopę depozytową NBP, to banki często wykorzystują do jego naliczania właśnie wskaźniki WIBOR i WIBID. W przypadku stóp banku centralnego, kiedy ten zdecyduje się na ich podniesienie, to automatycznie wzrasta oprocentowanie lokat bankowych tego typu. Jeżeli jednak stopy pójdą w dół, to w ślad za nimi podążą stawki na depozytach zmiennych. Tutaj dużą rolę gra intuicja. W sytuacji, gdy przewidujesz, że stopy nie ulegną zmianie albo wzrosną, możesz zdecydować się na lokatę o zmiennym oprocentowaniu.

Ponieważ jednak RPP od wielu lat rzadko decyduje się na jakiekolwiek ruchy, jeśli chodzi o wysokość stóp procentowych, banki w swoich ofertach zaczęły uwzględniać depozyty oparte właśnie o wskaźniki WIBOR lub WIBID. Te są o wiele bardziej dynamiczne, bowiem zmieniają się każdego dnia, poza tym jest ich wiele rodzajów. Jak się w tym wszystkim połapać? Banki w regulaminie poszczególnych ofert doprecyzowują, o jaki wskaźnik chodzi. Określają dzień miesiąca, z którego wskaźnik jest brany pod uwagę, a także termin zapadalności depozytów czy kredytów z jego wykorzystaniem.

Oprocentowanie lokat bankowych na zmienny procent może też zależeć np. od stopy rezerwy obowiązkowej banku, poziomu inflacji czy rentowności bonów i obligacji skarbowych. Wszystkie te czynniki powinny być dokładnie sprecyzowane w regulaminie oferty, dlatego warto się z nim dokładnie zapoznać jeszcze przed podpisaniem umowy.

Obserwując rynek produktów oszczędnościowych w polskich bankach można dojść do wniosku, że najwyższe oprocentowanie lokat bankowych dotyczy depozytów na krótki okres. Z czego to wynika?  Są to często oferty promocyjne, które bank ma w swojej ofercie tylko przez pewien czas. Oprocentowanie lokat krótkoterminowych w takim przypadku jest bardzo konkurencyjne i znacznie odbiega od stale dostępnej oferty. Jednak coś za coś – klient, który skusi się na taką ofertę, musi liczyć się z koniecznością spełnienia dodatkowych, narzucanych przez bank warunków. Są to najczęściej usługi skierowane do nowych klientów, którzy dodatkowo muszą założyć konto w tej samej instytucji. W zamian za to otrzymujesz najwyższe oprocentowanie lokat na rynku. Musisz więc rozważyć, czy dla takiego zysku warto „poświęcić się” i spełnić wymogi banku.

Z drugiej strony mamy oprocentowanie lokat długoterminowych, które jest z kolei najlepsze, jeśli chodzi o depozyty, na których nie trzeba spełniać dodatkowych warunków. Bank wysokimi stawkami na takich produktach próbuje klientowi wynagrodzić fakt, że ten na długo musi powierzyć mu swoje oszczędności. Zatem jeśli jesteś na to gotowy i nie chcesz mieć kolejnych zobowiązań z bankiem, wybierz lokaty na rok lub dłużej.

Dane historyczne, które udostępnia NBP, pozwalają na porównanie aktualnego oprocentowania lokat bankowych ze stanem sprzed lat. Wynika z nich, że najwyższe oprocentowanie lokat miało miejsce w 2009 roku. Sięgało ono wówczas 6,5 proc. (pod uwagę brane są dane od 2004 roku). Z kolei ostatni znaczący skok oprocentowanie lokat bankowych zaliczyło w 2013 roku, kiedy jego średnia wartość wynosiła 4,5 proc. Obie te stawki wydają się atrakcyjne, jeśli obok zestawi się aktualne oprocentowanie lokat bankowych. 

A jak prezentowały się stawki na depozytach, jeżeli chodzi o kryterium czasu ich obowiązywania? Najlepsze oprocentowanie lokat od 2004 roku oferowały te na czas od 1 do 3 miesięcy (średnio 4 proc.). O 0,1 proc. mniej można było zarobić na lokatach nieco dłuższych – od 3 do 6 miesięcy.

Jeśli zastanawiasz się, gdzie sprawdzić aktualne oprocentowanie lokat, ranking będzie pierwszym miejscem, do którego polecamy zajrzeć. Dzięki temu zestawieniu łatwo porównasz ważne oferty, które dadzą Ci największy zysk. Są w nim brane pod uwagę zarówno depozyty krótko-, jak i długoterminowe, o różnych kwotach wpłaty, uwzględnia też dodatkowe warunki, których wymagają banki. Oprocentowanie lokat nie jest więc jedynym aspektem, na który trzeba zwracać uwagę, jednak niewątpliwie zajmuje miejsce wśród tych najważniejszych.