Oprocentowanie stałe czy zmienne lokaty – jakie wybrać?

Wybranie właściwej lokaty bankowej ogranicza się nie tylko do wybrania oferty o najwyższym oprocentowaniu, odpowiedniej kwocie wpłaty i wygodnym dla Ciebie okresie trwania. Ważny jest też rodzaj oprocentowania, jaki na danym depozycie obowiązuje. Od niego zależy bowiem przede wszystkim ostateczny zysk z lokaty, a także ryzyko związane z prowadzeniem takiego produktu oszczędnościowego. W tym artykule podpowiemy Ci, kiedy wybrać lokaty o stałym oprocentowaniu, a kiedy te o zmiennym, oraz które w konsekwencji przyniosą Ci najwięcej benefitów.

Zanim przejdziemy do porównania jakie oprocentowanie – stałe czy zmienne – będzie korzystniejsze, warto omówić najważniejsze cechy takich depozytów. Lokaty o stałym oprocentowaniu są obecne w ofertach banków zdecydowanie częściej. Posiadacz takiego produktu nie musi martwić się, że w którymś momencie jego obowiązywania stawka ulegnie zmianie – nie mają na to wpływu żadne czynniki gospodarcze. A skoro procent jest cały czas ten sam, to klient w prosty sposób, jeszcze zanim zdecyduje się na założenie lokaty, będzie wiedział, jaki zysk będzie mu się na końcu należał. Środki na takim depozycie są więc niejako zamrożone, bez jakiejkolwiek szansy na otrzymanie ani większych, ani mniejszych odsetek niż przewidywane.

A jak działa oprocentowanie zmienne? Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy przyjrzeć się poczynaniom Rady Polityki Pieniężnej. Jej członkowie zbierają się na comiesięcznym posiedzeniu, na którym ustalają wysokości stóp procentowych. Te warunkują koszty kredytu oraz oprocentowanie produktów oszczędnościowych – i to właśnie na tym drugim się skupimy. Jeśli stopy procentowe są niskie, to banki niechętnie oferują swoim klientom lokaty o wysokim oprocentowaniu, ponieważ by im się to nie opłacało. Wysokość stóp jest więc istotna przy ustalaniu stawek na wszystkich lokatach bankowych. Jednak w przypadku tych o zmiennym oprocentowaniu będą miały również wpływ na ostateczny zysk.

Lokaty o zmiennym oprocentowaniu – a konkretnie ich stawki – swoją wysokością podążają za określonym w regulaminie danego produktu wskaźnikiem. Tradycyjnie jest to stopa referencyjna NBP. Odpowiada ona za wysokość jednodniowych lokat, jakie banki komercyjne mogą założyć w Narodowym Banku Polskim, by czerpać środki na prowadzenie działalności. Innym rozwiązaniem proponowanym przez banki jest opieranie oprocentowania na ruchach wskaźników WIBOR i WIBID. Dotyczą one transakcji międzybankowych. Pierwszy z nich warunkuje stawki, według których jedna instytucja jest gotowa udzielić pożyczki innej. Drugi działa analogicznie, ale ustala oprocentowanie lokat na rynku międzybankowym.

Jak łatwo się domyślić, lokaty o oprocentowaniu zmiennym, w przypadku zmiany stóp procentowych NBP, mogą dawać zupełnie inny zysk. Jego ostateczna wysokość jest więc niepewna. Jeśli stopy pójdą w górę, właściciele depozytów będą mogli liczyć na podwyższoną stawkę na lokacie, podczas gdy osoby, które ulokowały swoje oszczędności na lokatach o stałym oprocentowaniu, będą musieli trzymać środki na produkcie nisko oprocentowanym na tle konkurencyjnych ofert. Jednak w przypadku, kiedy RPP zdecyduje się na kolejną obniżkę tego wskaźnika, to w ogólnym rozrachunku zyskają klienci, których środki znajdują się na depozycie o stałym oprocentowaniu.

Ale skąd przeciętny klient może mieć pewność, że Rada Polityki Pieniężnej podczas kolejnego zaplanowanego posiedzenia „ruszy” stopy procentowe? Taka wiedza jednoznacznie odpowiedziałaby na pytanie, jakie oprocentowanie jest lepsze – stałe czy zmienne. Ruchy RPP można przewidzieć. Do tego jednak jest potrzebna wnikliwa obserwacja i umiejętność wyciągania wniosków z panującej w kraju sytuacji i wskaźników makroekonomicznych. Większe prawdopodobieństwo podniesienia stóp procentowych banku centralnego występuje, gdy jesteśmy w sytuacji wzrostu gospodarczego oraz wysokiej inflacji. W przypadku odwrotnych tendencji, NBP raczej podejmuje decyzję o utrzymaniu bądź obniżeniu stóp procentowych. Jak zatem widać, warto być na bieżąco z danymi makroekonomicznymi. Choć mogłoby się wydawać, że nie mają one żadnego wpływu na ostateczny zysk na lokacie, to ich poznanie z pewnością ułatwia podjęcie decyzji, jakie oprocentowanie – stałe czy zmienne – będzie w danym otoczeniu korzystniejsze. Oprocentowanie lokat bankowych nie jest więc ustalane wyłącznie przez banki, a za ich wysokością stoją o wiele bardziej skomplikowane mechanizmy.

Jeśli weźmiemy pod uwagę samą wysokość oprocentowania, którą oferują obecnie depozyty na zmienny i stały procent, to, przynajmniej w otoczeniu niskich stóp, te drugie są w stanie zaoferować lepszy zysk. Nie można jednak zapominać, że po ich podwyżce banki będą mogły wprowadzić do oferty produkty z wyższym oprocentowaniem, podczas gdy posiadacze takich depozytów będą musieli przeczekać do końca obowiązywania umowy na dość niski procent. Deponenci, którzy zdecydowali się na lokatę o zmiennym oprocentowaniu, będą musieli się martwić w przypadku obniżki stóp. Z kolei jeśli te pozostaną na tym samym poziomie, to będzie to neutralna sytuacja dla wszystkich klientów.

Wyjściowo jednak to lokaty na stały procent mają lepszą stawkę. Między innymi również dlatego że, po pierwsze, częściej są obecne w ofertach banków, są więc lepiej dostępne, a po drugie – to ich dotyczą najkorzystniejsze promocje. W sytuacji niskich stóp procentowych to właśnie na takich ofertach można znaleźć najlepsze, konkurencyjne stawki. Dotyczą one jednak w znakomitej większości lokat krótkoterminowych, które zazwyczaj są też okupione dodatkowymi warunkami nakładanymi przez banki. Z jednej strony, im krótszy czas trwania lokaty, tym mniejsze prawdopodobieństwo wahania stóp procentowych, co może się przełożyć zarówno na zysk, jak i na stratę na lokacie o zmiennym oprocentowaniu.

Jeśli by podejść do odpowiedzi na to pytanie czysto analitycznie, to lepszym wyborem w czasie, gdy gospodarka się „rozkręca”, jest lokata na zmienny procent. Gdy obserwujemy spowolnienie gospodarcze, bezpieczniej wybrać oprocentowanie stałe, które gwarantuje stabilny zysk.

Wiele przy odpowiedzi na to pytanie zależy od preferencji samego klienta. Kiedy zależy Ci na pewnym, konkretnie określonym zysku, na który nie wpływają żadne inne dodatkowe czynniki, zwróć się ku depozytom ze stałym oprocentowaniem. Jeśli jesteś gotowy ponieść ryzyko związane z możliwością obniżenia stawki (i w konsekwencji niższym zyskiem), to lokaty ze zmiennym oprocentowaniem będą interesującą alternatywą. Pamiętaj jednak, że choć w zachowaniu Rady Polityki Pieniężnej można dostrzec pewne tendencje, to nie zawsze można mieć stuprocentową pewność co do jej kolejnego kroku. To szczególnie ważne w przypadku, gdy chcesz ulokować swoje oszczędności na rok lub nawet kilka lat. W tak szerokim horyzoncie czasowym prawdopodobieństwo obniżenia lub podwyższenia stóp procentowych o znaczącą wartość jest o wiele większe niż w ciągu np. kilku miesięcy. Dlatego przy podejmowaniu decyzji co do tego, jakie oprocentowanie – stałe czy zmienne – wybrać, warto dokładnie zapoznać się z sytuacją gospodarczą, a także – w mniejszym lub większym stopniu – oprzeć się na własnej intuicji.